vakum nedir

Vakum Hiçbir madde bulunmayan boşluk. Pratikte böyle bir boşluk elde etmek mümkün değildir. Bu sebeple çok düşük yoğunlukta madde bulunan boşluklar da vakum veya kısmi vakum olarak kabul edilir. Kısmi vakumda kalan çok az miktardaki gazların basıncı vakum miktarını belirtir. Bu basınç daima atmosfer basıncından küçüktür. Laboratuvarlarda elde edilen en düşük vakum 10-15 atmosferdir. Bu derece bir vakumda bir metreküp hacme 30 milyar atom düşer. İdeale yakın en iyi vakum uzay boşluğunda olup, metreküpe bir atom düşer (yaklaşık 3.10-25 atmosferlik basınç). Bir atmosfer 760 mm yükseklikteki cıva sütununun basıncına eşittir. 1 mm cıva sütunu basıncına denk olan 1 Torr'dan büyük basınçları ölçmek için sıvı kolonlu barometreler ve diyaframlı basınç saatleri kullanılır. Daha küçük değerdeki basınçlar ise dolaylı yollarla ölçülür. Bunun için belirli bir yoğunluktaki gazın ısı iletkenliği gibi çeşitli özelliklerinin değişiminden faydalanılır.

Vakumun pekçok kullanma sahası vardır. Flouresant lambalarda ısı yoluyla enerji kaybını azaltmada vakumdan faydalanılır. Saf maddelerin çok ince tabakalar halinde imal edilmesi yine vakumla mümkündür. İnce cam lenslerin imali bunlardan biridir. Çimento, kağıt, tütün, tekstil, şeker, kimyevi ve tıbbi ürünler gibi endüstrilerde vakumlu kurutma yapılır. Böyle sahalarda ısıl işlemle kurutma hasar verme tehlikesinden dolayı mümkün değildir. Vakumun teknolojideki diğer kullanım sahalarından olan dökümcülük, yüksek gerilim kabloları gibi uygulamalar yanında vakum metalurjisi denen mühendislik dalında vakum vazgeçilmez bir unsurdur. Pekçok metalin ısıl işlemi, eritilmesi, işlenmesi, alaşımlandırılması, saflaştırılması ancak vakumda mümkündür.

X ışını tüpleri ve elektron tüpleri yanında biyoloji ve tıp sahasında da daha çok vakumla çalışan sistemler mevcuttur. Dokuların, kan plazmasının ve plastik cerrahideki deri tabakalarının kurutulması bunlardan bazılarıdır.

Vakum şişesi, vakumlu fren, vakumlu temizleyici, vakum pompası, vakumdan faydalanılarak yapılmış başlı başına ayrı birer sistemdir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi